آنچه می خوانید بررسی اجمالی سرویس های پست الکترونیک معرفی شده وزارت ارتباطات در وبسایت matma.ir است که ادعا شده است بومی و امن هستند. همانطور که مشاهده خواهید کرد متاسفانه میان ادعای مسئولین مربوطه با واقعیت تفاوت از زمین تا آسمان است.
 

1. سرویس پست الکترونیکی به آدرس mail.post.ir

• رابط وب: RoundCube (ضمیمه ۱)
• سرور وب: Apache/2.2.4 روی Ubuntu
• رابط IMAP عمومی: ندارد
• DNS معکوس: ندارد
• دامنه و آدرس IP: ثبت شده به نام شرکت پست و یک فرد حقیقی
• توزیع پردازش و ذخیره سازی داده: ندارد

2. سرویس پست الکترونیکی به آدرس mail.iran.ir

• رابط وب: RoundCube (ضمیمه ۱)
• سرور وب: Apache/2.2.3 روی CentOS
• رابط IMAP: Courier
• DNS معکوس: ندارد
• خط پهنای باند: وزارت ارتباطات
• توزیع پردازش و ذخیره سازی داده: ندارد

3. پست الکترونیکی های دیگر 

• رابط وب: Zimbra (ضمیمه ۲)
• توزیع پردازش و ذخیره سازی داده: تکنولوژی Zimbra (تقسیم ایستا و محدود کاربران روی سرور های مختلف)

ضمیمه ۱:‌ نرم افزار RoundCube

نرم افزار RoundCube یک نرم افزار رایگان مدیریت صندوق پست الکترونیک نحت وب مناسب برای شرکت ها و سازمان های کوچک یا متوسط می باشد. این نرم افزار به صورت یک سرویس وب اجرا گردیده و کاربران می توانند با استفاده از مرورگر های خود از آن استفاده نمایند. نرم افزار RoundCube با استفاده از تکنولوژی Ajax محیط کاربری مناسبی را فراهم کرده که با وجود آنکه از امکانات پیشرفته امروزی سرویس های پست الکترونیکی بهره نمی برد، اما برای مورد استفاده خود مناسب جلوه می نماید. این نرم افزار به گفته توسعه دهندگان آن برای استفاده حد اکثر ده تا بیست هزار کاربر مناسب می باشد. همچنین RoundCube با توجه به ذخیره داده های صندوق پست الکترونیکی کاربران در بانک اطلاعاتی mysql قابلیت توسعه پذیری چندانی ندارد.

نرم افزار RoundCube تنها سرویس وب میل از یک سیستم پست الکترونیکی را ارایه می نماید، به همین دلیل این نرم افزار معمولا در کنار دو نرم افزار متن باز دیگر به عنوان سرور SMTP و IMAP استفاده می شود. برای مثال ترکیب سه نرم افزار Postfix + RoundCube + Courier و یا Postfix + RoundCube + Dovecot ترکیب های بسیار معروفی می باشند که راهنمای نسب آنها به وفور در وبسایت های اینترنتی یافت می شود.

هزینه و مدت زمان راه اندازی: حدود یک میلیون تومان
در کمتر از یک روز کاری توسط یک متخصص شبکه در ایران به همراه نرم افزار های Postfix و Courier

ضمیمه ۲: بسته نرم افزاری Zimbra

- تاریخچه:

بسته نرم افزاری Zimbra برای اولین بار در سال 2005 به عنوان یک راه حل سرویس پست الکترونیک مناسب برای شرکت ها و سازمان ها ارایه شد و از همان ابتدا از آن به عنوان رقیبی برای Microsoft Exchange یاد می شد، دو سال بعد در سال 2007 شرکت یاهو که در حال رقابت با شرکت گوگل برای حفظ کاربران خود بود اقدام به خریداری Zimbra به مبلغ 350 میلیون دلار نمود تا از این راه بتواند با در دست گرفتن بازار سرویس های پست الکترونیک شرکت ها و سازمان ها به رقابت با گوگل ادامه دهد. اما پس از سه سال و در اوایل سال 2010 مجبور به فروش Zimbra به شرکت VMWare شد. به گفته برخی از منابع خبری مبلغ این معامله بسیار کمتر از مبلغی بوده است که یاهو برای خرید Zimbra هزینه کرده است – هر چند رقم آن اعلام نشد –، که البته این افت قیمت با توجه به آنکه یاهو نتوانست به هدف خود از طریق استفاده از Zimbra برسد قابل پیش بینی بوده است.

در حال حاضر شرکت VMWare با در اختیار داشتن نرم افزار Zimbra به فکر فروش هر چه بیشتر این نرم افزار به شرکت ها و سازمان ها می باشد تا بتواند آن را به عنوان رقیب پرفروش ترین سیستم پست الکترونیک سازمانی – Microsoft Exchange – مطرح نماید.

نمایی از رابط وب نرم افزار Zimbra

- قابلیت های نرم افزار:

بسته نرم افزاری Zimbra شامل چندین نرم افزار متن باز برای ارایه سرویس پست الکترونیکی به شرکت ها و سازمان ها می باشد. البته بخشی از امکانات این بسته نرم افزاری به صورت متن بسته ارایه می گردد که استفاده از آن اختیاری می باشد. این بسته نرم افزاری تمام سرویس های مورد نیاز سیستم پست الکترونیکی را درون خود جای داده است.

بیشتر نرم افزار های استفاده شده در بسته Zimbra نرم افزار های متن بازی می باشند که در اکثر سیستم های پست الکترونیکی استفاده می شوند، مانند نرم افزار معروف Postfix به عنوان سرویس دهنده ی SMTP، نرم افزار های Amavisd، DSpam و Spam Assassin برای مقابله با نامه های ناخواسته، نرم افزار James به عنوان سرویس دهنده ی POP و IMAP، نرم افزار nginx به عنوان سرویس دهنده ی وب و تقسیم کننده ی بار و ... .

همچنین بسته نرم افزاری Zimbra سرویس وب میل خود را توسط یک نرم افزار توسعه داده شده توسط زبان Java ارایه می نماید که با استفاده از تکنولوژی Ajax توانسته محیط نسبتا کاربر پسندی را ارایه نماید.

این بسته نرم افزاری از یک روش تقسیم ایستای کاربران در کلاستر برای تحمل بار کاربران بیشتر استفاده می نماید که به این بسته نرم افزاری قابلیت میزبانی از تعداد کاربران بیشتری نسبت به سیستم های ساده راه اندازی شده توسط RoundCube را اضافه کرده است. ادعای توسعه دهندگان Zimbra امکان ارایه سرویس به حدود یک میلیون کاربر (با استفاده از چندین سرور سخت افزاری و در بهترین حالت تنظیمات) می باشد که البته برای منظور استفاده Zimbra که استفاده در سازمان ها و شرکت ها می باشد عدد بزرگی محسوب می شود.

هزینه و مدت زمان راه اندازی: یک تا پنج میلیون تومان
در یک الی دو روز کاری، وابسته به تعداد کاربران و سرور ها توسط یک متخصص شبکه در ایران

ضمیمه ۳: تفاوت یک سرویس پست الکترونیک سازمانی با یک سرویس پست الکترونیک عمومی چیست؟

همانطور که پیشتر گفته شد، بعضی از نرم افزار های سرویس دهنده ی پست الکترونیکی برای استفاده سازمانی طراحی شده اند، مانند نرم افزار های RoundCube، Zimbra و Microsoft Exchange. اما چه تفاوتهایی بین نیاز های یک سرویس پست الکترونیک سازمانی و یک سرویس پست الکترونیک عمومی وجود دارد که آنها را متمایز می سازد؟

پاسخ این پرسش در واقع در تفاوت مخاطبان انواع سرویس های پست الکترونیکی می باشد، این تفاوت در تعداد مخاطبان و همچنین نحوه رفتار آنها مشهود می باشد. برای مثال یک سرویس پست الکترونیک عمومی باید به فکر جذب میلیونها کاربر برای رسیدن به سطح سود دهی باشد، در حالی که در یک سرویس پست الکترونیک سازمانی تعداد کاربران می تواند بین 10 الی حد اکثر چند ده هزار نفر متغییر باشد (که البته یک سازمان با چند ده هزار عضو یک سازمان بسیار بزرگ بر شمرده می شود). همچنین رفتار کاربران یک سرویس پست الکترونیک سازمانی با رفتار یک سرویس پست اکترونیک عمومی تفاوت های بسیاری دارد که در زیر به چند مورد اشاره شده است:

• حجم نامه های ناخواسته ای (SPAM) که در یک سرویس پست الکترونیک سازمانی تبادل می شود بسیار بسیار پایین تر از همین عدد در یک سرویس پست الکترونیک عمومی می باشد
• کاربران یک سرویس پست الکترونیک عمومی حجم بالاتری از نامه های خود را به پیوست ها اختصاص می دهند
• احتمال حملات خرابکارانه بر علیه یک سرویس پست الکترونیک عمومی چندین برابر یک سرویس پست الکترونیک سازمانی می باشد
• اهمیت حفاظت از اطلاعات یک سرویس سازمانی در مقابل یک سرویس عمومی قابل مقایسه نمی باشد

شاید مثلا تفاوت حجم نامه ها و تعداد کاربران میان این دو نوع سرویس در نگاه ساده به طور کامل خود را نشان ندهد، اما با ذکر مثالی این تفاوت را از نقطه نظر حجم ذخیره سازی و ارایه داده ها بررسی می کنیم: در مورد اول یک سرویس پست الکترونیک مربوط به یک دانشگاه با 10000 کاربر را تصور می کنیم که هر کاربر آن به طور میانگین یک نامه در روز با حجم 4 کیلوبایت دریافت می نماید. این سرویس پس از گذشت یک سال از خدمات دهی خود و با فرض نگهداری دو نسخه از هر نامه (برای ایجاد امنیت بیشتر) به حدود 30 گیگابایت فضای ذخیره سازی نیاز دارد. یعنی این سرویس حتی با ده برابر شدن نیاز های خود می تواند روی یک سرور متوسط با 3 ترابایت فضای ذخیره سازی تا مدت 10 سال پاسخ گوی کاربران خود باشد.

حال یک سرویس پست الکترونیک عمومی با 1 میلیون کاربر که هر کدام به طور متوسط ده نامه با حجم 10 کیلوبایت دریافت می کنند را تصور می کنیم. این سرویس پس از گذشت یک سال به حدود 40 ترابایت فضای ذخیره سازی خام داده ها نیاز دارد که برای آنکه سیستم قابلیت پاسخگویی سریع به این حجم داده را داشته باشد، داده های سربار حجم کل را به بیش از 80 ترابایت می رسانند، همچنین با توجه به تعداد کاربران زیادی که همزمان روی خط می آیند، این سیستم روی 40 سرور قدرتمند – از نظر امکانات پردازشی – تنها می تواند به نیاز های سال اول خود پاسخگو باشد.

همانطور که ملاحظه می شود، تفاوت بین یک سرویس سازمانی با یک سرویس عمومی از نظر فنی و پردازشی بسیار فاحش می باشد، بنابر این یک سرویس پست الکترونیک سازمانی را نمی توان با یک سرویس پست الکترونیک عمومی مقایسه نمود، همچنین استفاده از ابزار های طراحی شده برای سرویس های پست الکترونیک کوچک یا متوسط برای یک سرویس پست الکترونیک عمومی غیر علمی و کارشناسی نشده می باشد.

مطلب مرتبط: هشدار نسبت به وضعیت ایمیل های موسوم به ملی

مطلب مرتبط: بحث چالشی درباره ایمیل ملی در برنامه زنده