سوسن صادقی

برپایی رقابت‌های بین‌المللی برنامه‌نویسی در تهران، اتفاقی مهم در عرصه فناوری بود. استقبال از این رویداد غیرمنتظره و بی سابقه بود. در این دوره از مسابقه بیش از 10 هزار برنامه نویس از سراسر دنیا با هم رقابت کرده و دانش خود را به رخ هم کشیدند که سرانجام با برگزاری مرحله نهایی با شرکت  60 نفر از برترین‌ها،  «علی حقانی» دانش آموز مقطع پیش دانشگاهی  علامه حلی تهران در جمع 3 نفر برتر قرار گرفت و بر سکوی دوم ایستاد.  
 تیم ایرانی، تیمی شناخته شده در جهان
مسابقه برنامه نویسی بین‌المللی ایران هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شود که دوره اول به صورت داخلی و با حضور برنامه نویسان ایرانی و دوره دوم و سوم آن به صورت بین‌المللی برای بار سوم در پایتخت  برگزار شد. تعداد شرکت کنندگان سومین دوره این مسابقه نسبت به دوره  قبل دو برابر افزایش داشت.  در دوره دوم حدود 5 هزار شرکت کننده از 54 کشور  جهان حضور داشتند ولی  تعداد شرکت کنندگان در این دوره  به 10 هزار و 266 نفر از 103 کشور جهان رسید که در میان مسابقه‌های برگزار شده نوپا در جهان  خود یک رکورد محسوب می‌شود.  
مسابقه برنامه نویسی در ایران  را مهندسانی که از  فارغ التحصیلان رشته  کامپیوتر و برنامه نویسی دانشگاه صنعتی شریف هستند، راه‌اندازی کردند  و استارت برگزاری مسابقه در سال 90 زده شد. البته مشابه این مسابقه هم در دنیا وجود دارد و بسیاری از ایرانیان در رقابت‌های  جهانی شرکت می‌کنند و اکنون مسابقه برنامه نویسی کامپیوتری در ایران (برخلاف برنامه نویسی کاربردی مانند اپلیکیشن‌ها) موجب خرسندی علاقه‌مندان به برنامه نویسی در ایران شد.
آن گونه که دست اندرکاران گزارش دادند در دور سوم این رقابت‌ها بیش از 10 هزار نفر از سراسر جهان شرکت کردند.
اما سؤال این است که چرا از این مسابقه تنها با یک دوره برگزاری بین‌المللی این همه استقبال شده است! «سینا  معصومی»، مدیر اجرایی مسابقه برنامه نویسی به «ایران» می‌گوید: «تیم برگزار کننده در سطح بین‌المللی  شناخته شده است و سؤالات  طرح شده از سوی نخبگان در دو دوره قبلی دارای استاندارد  و مطابق سازمان المپیاد جهانی کامپیوتر بود، بنابراین  بسرعت این مسابقه در سطح تراز اول مسابقات برنامه نویسی جهان قرار گرفت، به طوری که فراخوان و اخبار آن در معتبرترین سایت های برنامه‌نویسی دنیا مثل «کدفورسز» و سایت رسمی المپیاد جهانی کامپیوتر انعکاس یافت و برنامه نویسان و فعالان حوزه نرم افزاری در این مسابقه شرکت کردند.»
  مسابقه‌ای مشابه نمونه‌های خارجی
الگوی مشابه رقابتی که در ایران برگزار شد را در خارج نیز می توان یافت. سینا معصومی، مدیر اجرایی مسابقه برنامه نویسی در این خصوص می گوید: «نمونه هایی که در دنیا برگزار می‌شود به نام‌های گوگل کد جم (google code Jam)، کدفورسز (codeforces)، فیسبوک هکرآپ  (facebookhacker up)  و     تاپ کدرز   (Topcoders) است. مسابقه ایران نیز از همین روش‌های مرسوم در دنیا پیروی می‌کند  به همین علت  بیش از 18 نفر مانند یوگنی کاپون از روسیه، نیکولا دیوکیچ از سوئیس، آدریان بودانو از رومانی و... در رقابت برنامه نویسی ایران شرکت کردند که  تجربه حضور در این رقابت‌های معتبر را داشته‌اند، به‌طوری‌که کاپون در رقابت‌های گوگل کد جم که در سال 2014 در لس آنجلس برگزار شد، عنوان اول را به‌دست آورده است.»
اما این شرکت‌ها چگونه شرکت هایی هستند؟ کدفورسز (Codeforces) یک سایت اختصاصی روسی است که از سوی گروهی از برنامه نویسان دانشگاه ایالت ساراتوف  و توسط  «میخائیل میرزانف»  هدایت می‌شود.  کدفورسز نخستین مسابقه برنامه نویسی خود را  در 19 فوریه سال 2010 با 175 شرکت کننده برگزار کرد. رقابتی که در پایان ژانویه 2012 تعداد شرکت کننده‌های آن به بالای 2 هزار نفر رسید. این سایت برای رقابت‌های خود هیچ نوع جایزه‌ای در نظر نمی‌گیرد و تنها تی شرت با آرم شرکت و سایت را به برندگان خود اهدا می‌کند و مسابقه برنامه نویسی بیان نیز این شیوه را برگزیده و انگیزه شرکت‌کنندگان   را روی جایزه متمرکز نکرده است.  
دومین مسابقه‌ای که در دنیا وجود دارد فیسبوک هکر آپ  (Facebookhacker up)  است. این مسابقه یکی از مسابقه‌های بین المللی برنامه نویسی  است که میزبانی آن را   شرکت فیسبوک برعهده دارد. این مسابقه در سال 2011 شروع شد.
سومین مسابقه  برنامه‌نویسی در دنیا گوگل کد جم  (Google code Jam) است. این مسابقه برنامه نویسی  نیز به صورت  بین‌المللی برگزار می‌شود و میزبانی آن را شرکت گوگل برعهده دارد، این مسابقه در سال 2003  آغاز به‌کار کرد.  شرکت گوگل برخلاف بیشتر شرکت‌ها و سایت هایی که مسابقه برگزار می‌کنند و جایزه‌ اندک به همراه تی شرت که فلسفه برگزاری چنین رقابت هایی است، به برندگان اهدا می‌کنند، جوایز 10 تا 80 هزار دلاری برای نفرات برتر در نظر می‌گیرد.  تاکنون گوگل 11 دوره از این مسابقه را در کشورهای مختلف مانند امریکا، هلند و ژاپن برگزار کرده و فقط در سال 2008 یعنی در پنجمین دوره برگزاری  تعداد شرکت کننده‌های آن به بیش از 11 هزار نفر رسیده است.
 (این در حالی است که مسابقه برنامه نویسی در ایران  بیش از 10هزار نفر شرکت کننده  را دارا بوده  و در مقایسه با  دیگر شرکت‌های جهان موفق عمل کرده است.)
اما شرکت تاپ کدر (Topcoder) شرکت برنامه نویسی کامپیوتری است که علاوه بر اینکه کارش طراحی و توسعه نرم افزار‌ها است، رقابت های متنوعی را به صورت آنلاین به صورت دو هفته ای برگزار و جوایزی هم به برندگان آن اهدا می‌کند. از جمله  رقابت های شناخته شده هفتگی این شرکت   (SRMs  (single round matchs، الگوریتم، طراحی، توسعه و ماراتن ریاضی است.
  جایزه تنها چاشنی مسابقه
 این دوره از مسابقه برنامه نویسی در ایران در حالی برگزار شد که هیچ نهاد دولتی از آن حمایت نکرده است و برگزاری آن به عهده یک بخش خصوصی بوده است. مدیر اجرایی رقابت برنامه نویسی در خصوص میزان بودجه هزینه شده پاسخی به «ایران» نمی‌دهد اما در خصوص جوایز اهدایی(3، 2 و یک سکه بهار آزادی به همراه صنایع دستی و تی‌شرت) که بسیاری از کم بودن آن گلایه داشتند می‌گوید: <بیشتر دنبال انگیزه‌های یادگیری و رقابت برای شرکت کنندگان  هستیم و در دنیا نیز چنین روشی مرسوم است.>
علی حقانی 18 ساله و دانش آموز مقطع پیش دانشگاهی علامه حلی تهران  نفر دوم این مسابقه با بیان اینکه برای نخستین بار در این رقابت شرکت کرده، درباره این مسابقه می‌گوید: «وقتی چنین مسابقه ای با حضور  نخبگان خارجی برگزار می شود،  فارغ از اینکه چه جایزه‌ای برای نفرات برتر در نظر گرفته‌اند بیشتر  جنبه رقابت دارد. من نیز مانند اکثر شرکت کنندگان  در این میدان رقابتی خود را آزمایش کردم.»
حقانی می‌افزاید: «در این مسابقه  مدال آورانی که  تجربه کسب مدال در رقابت های المپیاد جهانی و مسابقه‌های برنامه نویسی معتبر دنیا داشتند، شرکت کرده بودند. چند نفری از این شرکت کنندگان  مانند کاپون برنامه نویس روسی که در بسیاری از رقابت های معتبر دنیا شرکت کرده را می‌شناختم.  اعضای  تیم ملی المپیاد کامپیوتر ایران نیز جزو راه یافتگان به مرحله پایانی بودند از این رو هیجان رقابت‌ها بالا رفته بود.» حقانی  که عضو استعداد‌های درخشان است و به نرم افزار نویسی و بازی نویسی علاقه دارد، می‌افزاید: «به هر حال رقابت مهمتر و جایزه صرفاً چاشنی رقابت‌ها است و انگیزه ثانوی محسوب می‌شود.»  
علی حقانی که هنوز شغل آینده خود را تعیین نکرده است،  می‌افزاید: «شرکت در مسابقه تجربه خوبی بود و توانستم عنوان دوم را به‌دست آورم.  امیدوارم بتوانم در مسابقات جهانی که مردادماه امسال در قزاقستان برگزار خواهد شد،  مقام دیگری کسب کنم.»  در پایان این رقابت‌ها که  20  نفر از سراسر دنیا و 40 نفر از نخبگان ایران شرکت کرده بودند، یوگنی کاپون از روسیه، علی حقانی از ایران، نیکولا دیوکیج از سوئیس، آدریان بودائو از رومانی و پیمان جبارزاده از ایران به ترتیب رتبه های اول تا پنجم سومین دوره از این  مسابقات برنامه نویسی را کسب کردند.  گفتنی است «کاپون» یک برنامه‌نویس ۲۵ ساله است که در شهر سن پترزبورگ روسیه اقامت دارد. او  از 7 سالگی برنامه نویسی را آغاز کرده و سپس وارد دانشگاه ارتباطات و تکنولوژی شهرش شده و در آنجا زبان های ++C و جاوا را آموخته است.